ทานอาหารเช้าที่วัดเนรัญชราวาสและออกเดินทางไปยังเมืองราชคฤห์ซึ่งเป็นเมืองสำคัญมากในชีวิตของพระพุทธเจ้า ราชคฤห์แห่งนี้เป็นเมืองแรกในแดนพุทธภูมิที่พุทธศาสนาตั้งมั่นโดยมีพุทธสาวกคนสำคัญคือพระเจ้าพิมพิสาร ปาวารณาตัวเป็นพุทธศาสนิกชน ในราชคฤห์จึงมีสถานที่มากมายที่เกี่ยวข้องกับชีวิตของพระพุทธเจ้าให้เราได้ศึกษาและกราบสักการะเช่น

• วัดเวฬุวัน วัดแห่งแรกในพุทธศาสนา
• วัดและสถานพยาบาลของหมอชีวกโกมารภัฏ
• ยอดเขาคิชกูช สถานที่ปลีกวิเวกของพระพุทธเจ้า ตรัสเทศน์หลายพระสูตรที่นี่และมีถ้ำอัครสาวกทั้งสอง และสถานที่พระสารีบุตรบรรลุธรรม
• คุกสถานที่คุมขังพระเจ้าพิมพิสาร ถูกจับขังโดยลูกชายของตนคือพระเจ้าอชาตศัตรูเพราะหลงผิดไปคบคิดกับพระเทวทัต
• ตะโปทาราม สถานที่อาบน้ำสาธารณของคนอินเดียท้องถิ่น สถานที่นี้นอกจากจะเป็นสถานที่ท้องถิ่น แสดงถึงวัฒนธรรมของชาวอินเดียแล้วยังแสดงธรรมได้ชัดเจนอีกด้วย

ทานกลางวันกันที่วัดไทยสิริราชคฤห์และเดินทางต่อไปที่นาลันทา เมืองใกล้ๆเพื่อไปกราบสักการะ

• หลวงพ่อองค์ดำ พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ที่ถูกเผาทำลายจากกองทัพมุสลิมแต่เผาอย่างไรก็ไม่ไหม้ ท่านจึงขึ้นชื่อเรื่องการให้พรด้านสุขภาพ ไปขอพรท่านกันค่ะ
• มหาวิทยาลัยนาลันทา ด้านในมีสถูปพระสารีบุตร สถานที่ท่านโปรดโยมแม่ก่อนนิพพาน

เรื่องราวเหล่านี้แค่เกริ่นๆค่ะ พอไปถึงสถานที่จริงๆได้ฟังวิทยากรกันเพลินหู ดูข้างทางกันเพลินตาแน่นอนค่ะ

ทานอาหารเช้าและออกเดินทางสู่เมืองพาราณสี แห่งแคว้นกาสีในสมัยพุทธกาล พาราณสีเป็นเมืองใหญ่ เมืองสำคัญที่ปัจจุบันก็ยังสำคัญอยู่

หลังจากตรัสรู้ใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์แล้ว ทรงพิจารณาถึงคนที่จะสอนได้ และเล็งเห็นว่าเหล่าปัญจวัคคีย์นี้ล่ะที่มีธุลีในตาน้อยพอจะเข้าใจธรรมที่ทรงค้นพบจึงเดินจากพุทธคยามาพาราณสี พบปัญจวัคคีย์และเทศน์สอนธรรมบทแรก ธัมจักรกัปปวัตรสูตร (เราจะสวดมนต์บทนี้กันที่สถานที่จริง หัดสวดไปได้เลยนะคะ)

• ธัมเมกขสถูป สังเวชนียสถานแห่งที่ 4 สถานที่แสดงปฐมเทศนา
• บริเวณโดยรอบป่าอิสิปตนมฤทายวัน
• พิพิธภัณฑ์สารนาถ สถานที่เก็บรักษาหัวเสาอโศกที่สมบูรณ์และพระพุทธรูปปางปฐมเทศนาที่สวยงามที่สุด

หลังจากนั้นพาท่านไปชมวิถีชีวิตชาวอินเดีย ที่ใช้ชีวิตแบบนี้มากว่า 4,000 ปี ณ ริมฝั่งแม่น้ำคงคา

• ล่องแม่น้ำคงคา ชมวิถี พิธีดั้งเดิมของคนอินเดีย 

ทานอาหารเช้าและออกเดินทางสู่เมืองคชุรโห เขตหนึ่งของเมืองฉัตรปุระ รัฐมัธยประเทศ กลุ่มโบราณสถานหรือวิหารคชุรโหอาจจะมีชื่อเสียงด้านสถาปัตยกรรมแกะสลักแนวอีโรติกแต่จริงๆแล้วงานแกะสลักเหล่านั้นเป็นเพียงส่วนเดียวของกลุ่มวิหารที่ตั้งรวมกันในโบราณสถานคชุรโห

กลุ่มอนุสาวรีย์หรือวิหารคชุรโหสร้างขึ้นในปี คศ. 885-1000 โดยราชวงศ์จันเทละ (Chandela dynasty) ซึ่งเป็นสายหนึ่งของพวกเจ้าราชปุตแห่งรัฐราชสถานหรือที่เราคุ้นเคยกันคือเมืองจัยปูร์ แต่ตามตำนานกล่าวไว้ว่าจันเทละสืบเชื้อสายมาจากวงศ์พระจันทร์ (ราชวงศ์ที่เก่าแก่ที่สุดในอินเดียคือวงศ์พระอาทิตย์ พระพุทธเจ้าของเราอยู่สายราชวงศ์นี้และวงศ์พระจันทร์) ราชวงศ์จันเทละเป็นราชวงศ์ที่ปกครองบริเวณอินเดียตอนกลางในยุคหลังราชวงศ์เมารยะของพระเจ้าอโศกประมาณ 800 ปี ซึ่งในช่วงเวลานี้ศาสนาพรามณ์ปรับเปลี่ยนตัวเองเป็นศาสนาฮินดูแล้ว

กลุ่มอนุสาวรีย์คชุรโหเป็นวัดในศาสนาฮินดูและศาสนาเชน ถูกสร้างขึ้นเพื่อเป็นวิหารทำพิธีบูชาเทพเจ้าและเป็นสถานที่ศึกษาของวรรณะพรามณ์ตามหลักอาศรม 4 ตามบันทึกการเดินทางของพระภิกษุเสวียนจ้างหรือพระถังซัมจั๋ง กล่าวว่า ในบริเวณมัธยประเทศหรือที่คลุรโหและบริเวณใกล้เคียงนี้ มีวัดพุทธถูกละทิ้งมากมายและมีวัดฮินดูบริเวณใกล้เคียงที่มีพรามณ์กำลังประกอบพิธีบูชา จึงเป็นหลักฐานว่าพุทธศาสนาขยายตัวมาที่มัธยประเทศเช่นกันก่อนที่จะเสื่อมสลายหายไปจากอินเดีย ซึ่งหลักฐานสำคัญคือสถูปสาญจีที่เราจะไปเยือนในวัดถัดไป

ตามหลักฐานการขุดค้นทางโบราณคดีระบุว่า พื้นที่จริงกลุ่มวิหารคชุรโหมีถึง 85 วัดในพื้นที่ 1,200 ไร่ แต่ปัจจุบันมีเหลือเพียง 20 วิหารเท่านั้นที่มีสภาพสมบูรณ์ กลุ่มโบราณสถานคชุรโห ถูกค้นพบโดยวิศวกรชาวอังกฤษ ที.เอส. เบิรต์ ในปี คศ.1838  และได้รับการจดทะเบียนเป็นมรดกโลกในปี คศ.1986

ทานอาหารเช้าและออกเดินทางไปชมกลุ่มโบราณสถาน มรดกโลกคชุรโห 

ทานอาหารเช้าและออกเดินทางสู่เมืองสู่โบปาล เมืองที่ตั้งสถูปสาญจี สถูปที่สร้างโดยพระเจ้าอโศก แห่งราชวงศ์เมารยะ เป็นหลักฐานสำคัญทางศาสนาพุทธทั้งทางโบราณคดี สถาปัตยกรรม ศิลปะและจารึก

กลุ่มสถูปสาญจีเป็นสถูปทรงกลมคว่ำ ตั้งอยู่บริเวณเนินเข้าหมู่บ้านสาญจี เมืองโบปาลเมืองหลวงของแคว้นมัธยประเทศ โดยมัธยะหรือมัธยมแปลว่ากลางสถูกสาญจีนี้ตั้งอยู่ในกลางประเทศอินเดีย แต่ในสมัยราชวงศ์เมารยะ ที่นี่คือจุดสำคัญ เป็นเมืองผ่านด้านการค้าของอินเดียส่วนกลางไปทางเหนือ

ออกไปยังเอเชียกลางสู่เส้นทางสายไหมผ่านช่องทางประเทศปากีสถานในปัจจุบัน

สถูปสร้างขึ้นในช่วงประมาณ 300 ปีก่อนคริสตศักราชในรัชสมัยของพระเจ้าอโศกมหาราช เชื่อกันว่าถูกบรรจุพระบรมสารีริกธาตุที่ถูกขุดค้นและจัดสรรใหม่โดยพระเจ้าอโศก

ลักษณะโครงสร้างของมหาสถูปสาญจีประกอบด้วยส่วนสถูปอิฐสร้างครอบพระบรมสารีริกธาตุตรงกลางเรียกว่าอัณฑะ (แปลว่าไข่หรือของทรงกลม) ส่วนรั้วโดยรอบเรียกว่าเวทิกา มีทางเดินโดยรอบสถูปส่วนอัณฑะเพื่อประทักษิณ(ประทักษิณา)และซุ้มประตูเรียกว่าโตรณะ

โดยจุดเด่นของมหาสถูปคือส่วนโตรณะที่สร้างเสริมขึ้นมาภายหลัง อัดแน่นไปด้วยพุทธศิลป์และจารึก ซึ่งมีคุณูปการต่อการศึกษาพุทธศาสนาในยุคหลังงานแกะสลักบนโตรณะประกอบไปด้วยเรื่องพุทธประวัติและชาดกมากมายและจารึกบนซุ้มประตูทางทิศใต้มีข้อความ 

ทานอาหารเช้าและออกเดินทางไปชมสถูปสาญจี 

สายการบิน Indigo ไฟลท์ 6e2173 : 17:25 - 18:45 (น้ำหนักกระเป๋า 15 kgs)

รอต่อเครื่อง 2 ชม.

สายการบิน Thai ไฟลท์ TG 316 : 00:20- 05:45 น้ำหนักกระเป๋า 30 kgs+อาหาร